Cezaevine girmeden veya belli bir süre sonra dışarıda ceza çekme imkânı sunan denetimli serbestlik sistemi, Türkiye’de farklı uygulama modelleriyle yürütülüyor. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun kapsamında uygulanan bu sistem, hem cezaevlerinin yükünü hafifletiyor hem de hükümlülerin topluma yeniden kazandırılmasını hedefliyor.
Peki, denetimli serbestlik hangi şekillerde uygulanıyor? İşte öne çıkan 6 farklı türü:
1. Koşullu Salıverilme Sonrası Denetim
Cezaevinde belirli bir süre yatan ve iyi hâlli olduğu değerlendirilen hükümlüler, kalan cezalarını dışarıda geçirebiliyor. Bu süreçte kurallara uymak zorunda olan kişi, denetimli serbestlik yükümlülüklerini ihlal ederse yeniden cezaevine gönderilebiliyor.
2. Kısa Süreli Hapis Cezalarına Alternatif
1 yıl ve altındaki hapis cezaları, doğrudan denetimli serbestlik tedbirine dönüştürülebiliyor. Ayrıca, adli para cezasını ödemeyen kişilere verilen kısa süreli hapis cezaları da cezaevi yerine dışarıda infaz edilebiliyor.
3. HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) Süreci
Hakkında HAGB kararı verilen bireyler, 5 yıl boyunca denetim altında tutuluyor. Bu süre zarfında yükümlülüklerini yerine getirenlerin davası düşüyor. Ancak yükümlülüklere uyulmaması durumunda daha önce açıklanmayan hüküm infaz ediliyor.
4. Ertelenen Cezalarda Gözetim
Mahkeme kararıyla cezası ertelenen kişiler, yine denetimli serbestlik kapsamına alınabiliyor. Bu süreçte kişi hem gözetim altında tutuluyor hem de yeniden suça yönelmemesi için destekleniyor.
5. Çocuklar İçin Sosyal Odaklı Uygulamalar
Suça sürüklenen çocuklar için eğitim, psikolojik danışmanlık, meslek edindirme gibi rehabilite edici programlar uygulanıyor. Amaç, çocukların yeniden suça karışmasını engellemek ve onları topluma kazandırmak.
6. Tahliye Sonrası Takip
Şartlı tahliye ile cezaevinden çıkan bireyler, kalan denetim süresi boyunca gözlem altında tutuluyor. Bu süre içinde kurallara uymayan kişiler yeniden cezaevine alınabiliyor.
Denetimli serbestlik sistemi, sadece cezayı dışarıda çekmek anlamına gelmiyor. Aynı zamanda topluma kazandırmayı, bireylerin tekrar suç işlememesini sağlama amacı taşıyor. Ancak bu sürecin başarıyla tamamlanması için verilen tüm yükümlülüklere eksiksiz uyulması gerekiyor.
